1. Yếu tố tác động tới huyết áp của người già
Huyết áp trong y học có kí hiệu là HA hay BP, chỉ áp lực của máu tác động trên thành mạch máu. Huyết áp bị chi phối bởi các yếu tố:
- Khối lượng tuần hoàn, cung lượng tim.
- Kháng lực của mạch máu ngoại biên.
- Độ quánh của máu.
- Độ đàn hồi thành mạch máu.
- Sức co bóp của cơ tim.
Với đối tượng là người già, người cao tuổi; yếu tố tác động mạnh nhất tới chỉ số huyết áp là do thay đổi vận động chuyển tư thế từ nằm - đứng. Bên cạnh đó các yếu tố của bệnh lý nền như: lo âu, stress,... và các tác dụng phụ của thuốc điều trị bệnh người già đang sử dụng; cũng khiến cho HA tăng/giảm. Khi người cao tuổi gặp vấn đề tăng/giảm huyết áp đột ngột hoặc mắc bệnh cao huyết áp/huyết áp thấp sẽ có những biểu hiện sau đây:
- Cao huyết áp: đau đầu vùng chẩm, đỏ mặt, chảy máu cam, mệt mỏi, tê bì tay chân...
- Huyết áp thấp: chóng mặt, lú lẫn, kích động, hốt hoảng, lo sợ, da niêm mạc xanh tím tái, vã mồ hôi, tay chân lạnh, khát nước.
2. Phân tích Chỉ số huyết áp
Các chỉ số được phân loại như dưới đây. Chỉ số là Tâm thu/Tâm trương
- Tối ưu: 110 – 120 / 70 – 80 (mmHg)
- Bình thường: < 130 / < 85 (mmHg)
- Hơi cao (báo động): 130 - 140 / 85 - 90 (mmHg)
- HA cao: > 140 / > 90 (mmHg)
- Độ 1: 140 – 159 / 90 - 99 (mmHg)
- Độ 2: 160 - 179 / 100 - 109 (mmHg)
- Độ 3: > 180 / > 110 (mmHg)
- HA thấp: < 90 / < 60 (mmHg)
- HA kẹp: Tâm thu thấp / Hiệu số tâm thu và tâm trương ≤ 20
3. Dụng cụ sử dụng đo huyết áp người già
- Huyết áp kế cột thuỷ ngân
- Huyết áp kế đồng hồ
- Huyết áp kế điện tử
Trong đó Máy đo Huyết áp kế cột thủy ngân và Huyết áp kế đồng hồ cần có dụng cụ đi kèm: Bao hơi huyết áp kế đồng hồ; Ống nghe xác định chỉ số huyết áp tâm thu và tâm trương. Máy đo huyết áp kế điện tử đơn giản hơn, không cần ống nghe, tự báo hiệu qua bảng các kết quả của chỉ số mạch & huyết áp.
Công cụ đo huyết áp
4. Phương pháp đo huyết áp người già
2 phương pháp xác định huyết áp phổ biến là: Đo HA động mạch ngoại biên; Đo huyết áp động mạch trung ương.
- Đo HA động mạch ngoại biên: Dùng huyết áp kế đặt vào vị trí đo ở bên ngoài da trên đường đi của động mạch. Có thể đo ở các vị trí: Cánh tay (vị trí thường dùng nhất); Đùi; Cổ chân.
- Đo huyết áp động mạch trung ương: Đặt catheter trực tiếp vào động mạch, do bác sĩ chuyên nghiệp của VDL Tâm Phúc thực hiện. Phương pháp này cần cài đặt máy theo dõi (monitoring).
5. Nguyên tắc khi đo huyết áp ở người già
- Cho người già nghỉ ngơi 15 phút trước khi đo HA.
- Tạo tâm lý, tư thế thoải mái, chuẩn bị vị trí thích hợp trước khi đo HA.
- Kích thước của máy đo phải phù hợp với chi đo.
- Sợi dây dẫn khí của máy đo nằm dọc theo đường đi của động mạch.
- Không để quần áo siết chặt chân tay người già sẽ làm sai lệch kết quả.
- Thực hiện đúng kỹ thuật đo để tránh sai số.
- Không bơm hơi nhồi khi không ghi nhận được kết quả, xả hết hơi trong bao, cho người già nghỉ vài phút rồi đo lại.
6. Kế hoạch chăm sóc người già bị huyết áp tại Viện Dưỡng Lão Tâm Phúc
Với đội ngũ y bác sĩ, điều dưỡng viên tâm - tài - đức, chúng tôi cẩn trọng khi thăm khám, chữa bệnh, chăm sóc cho người cao tuổi. Với những trường hợp người cao tuổi mắc huyết áp cao/thấp, chúng tôi đã lên lộ trình kế hoạch chăm sóc chi tiết cho từng trường hợp, được thực hiện đúng quy trình bởi bác sĩ, điều dưỡng viên.
6.1 Huyết áp cao người già
* Quản lý huyết áp
- Theo dõi huyết áp tuỳ mức độ
- Theo dõi những dấu hiệu liên quan
- Dùng thuốc theo kê đơn y bác sĩ chuyên ngành
- Thuốc hạ áp: đúng liều, nằm nghỉ 30 đến 60 phút sau dùng thuốc hạ áp
- Thuốc lợi tiểu: uống buổi sáng, theo dõi lượng xuất nhập, xét nghiệm ion đồ
- Theo dõi tác dụng phụ của thuốc: nhức đầu, chán ăn, trầm cảm, mệt, nôn, ù tai, nổi mẩn
* Dinh dưỡng điều trị
- Giảm muối, mỡ, chất béo, thay bằng dầu thực vật
- Giảm cholesterol: lòng, da gà, mắm
- Cấm chất kích thích: cà phê, rượu, thuốc lá
* Chăm sóc hỗ trợ
- Tránh bị stress, lao động nặng
- Tập dưỡng sinh hàng ngày
- Sinh hoạt vui chơi giải trí điều độ
6.2 Huyết áp thấp người già
* Quản lý huyết áp
- Theo dõi huyết áp, biểu hiện ở các chi
- Hỗ trợ hô hấp nếu cần
- Thực hiện thuốc nâng huyết áp theo chỉ định bác dĩ
- Theo dõi xét nghiệm nước tiểu, lượng xuất nhập
* Chăm sóc hỗ trợ
- Tránh người già ngã, nằm nghỉ ngơi
- Giữ ấm cho cơ thể
- Dinh dưỡng phù hợp với tình trạng bệnh lý của người cao tuổi
Trên đây là những thông tin về quy trình, phương pháp theo dõi, đo - khám huyết áp người cao tuổi, người già tại Viện Dưỡng Lão Tâm Phúc. Hy vọng có thể đem lại thông tin tham khảo tới bạn đọc. Mọi thông tin chi tiết, đăng ký sinh hoạt cùng hội người cao tuổi tại Viện Dưỡng Lão Tâm Phúc, Quý vị khách quý vui lòng liên hệ Facebook và Hotline của chúng tôi: 0859555608 / 0912527511 .
